Karayolu Yolcu taşımacılığı Sektöründe İş Güvenliği

KARAYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞI SEKTÖRÜNDE İŞ GÜVENLİĞİ

Soma maden faciası nedeniyle sıkça gündeme getirilen işyeri güvenliği konusu Karayolu Yolcu taşımacılığı sektörünü ne derecede ilgilendiriyor. Sorusu beni bu konuda inceleme yapma ve edindiğim bilgileri sektörle paylaşma gereği duymama sebep oldu.

Bilindiği üzere 6331 Sayılı “ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU” 30.06.2102 Tarih ve 28339 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

Kanunun amacı
MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.

İşverenin genel yükümlülüğü

MADDE 4 – (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;

a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.
d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.

(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.

(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.

(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.

Şeklinde işverenin yükümlülükleri belirtilmiştir.
Kanun istisnasız sektörümüzün tamamını kapsamaktadır.
26.03.2014 Tarih ve 28602 Sayılı resmi Gazetede yayınlanan “İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları” Tebliğine göre,  Karayolu Yolcu taşımacılığı sektörü “Az Tehlikeli” olarak belirlenmiş ve nace kodlarına göre sınıflandırılmıştır.

Kanunun 4 ve 6 ncı maddesiyle getirilen söz konusu yükümlülükler aynı Kanunun Yürürlük başlıklı 38 inci maddesi uyarınca; tehlike sınıfına bakılmaksızın 50 ve üzeri işçi çalıştıran özel sektör işyerlerinde 30 Aralık 2012 tarihinde başlamıştır.
50’den az işçi çalıştıran özel sektör işyerleri ile kamu işyerleri için ise söz konusu yükümlülüklerin başlama tarihleri daha sonra kanun değişikliği ile ertelenmiştir. Yapılan en son düzenlemeye göre 50’den az işçi çalıştıran (bir işçi çalıştıran işyerleri de dahil)  özel sektör işyerlerinden tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma / görevlendirme yükümlülüğü 1 Ocak 2014 tarihinde başlamıştır.

Eğer tekrar bir erteleme olmazsa, söz konusu yükümlülükler 50’den çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan özel sektör işyerleri ile kamu işyerlerinde ise 1 Temmuz 2016 tarihinde başlayacaktır.

Ancak 01.01.2014 Tarihinden geçerli olmak üzere “İşyeri Risk Değerlendirme Raporu” almak ve işyerlerini buna göre düzenlemek zorundadır.
Dolayısıyla sektörümüzde İşletmelerin merkez adresleri, otoparkları,yolcu terminalleri, bilet satış acenteleri, otogarlar ve yol boyu dinlenme tesisleri bu risk değerlendirme raporunu yaptırmak ve işyerinde bulundurmak zorundadır.  

Sonuç olarak şu an, tehlike sınıfına bakılmaksızın 50 ve üzeri işçi çalıştıran tüm özel sektör işyerleri ile 50’den az işçi çalıştıran (bir işçi çalıştıran işyerleri de dahil)  özel sektör işyerlerinden tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma / görevlendirme yükümlülüğü bulunmaktadır.

50’den az işçi çalıştıran işyerlerinden tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan, dolayısıyla 1 Ocak 2014 tarihinde söz konusu yükümlülükleri başlayan sektör ve işyerleri ile az tehlikeli sınıfta yer alan ve söz konusu yükümlülükleri 1 Temmuz 2016 tarihinde başlayacaktır.

Az tehlikeli “İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri” başlıklı 6 ncı maddesi ile; mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulması na yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işverenlere; çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme yükümlülüğü getirilmiştir.

Eğer çalışanlar arasında işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli olarak görevlendirilecek nitelikte personeli yoksa;  İşveren bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden (OSGB) veya toplum sağlığı merkezlerinden hizmet alarak yerine getirebileceği gibi, eğer işverenin kendisi belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip ise işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi de üstlenebilecektir.

Diğer sağlık personeli kapsamına; iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişiler ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilen işyeri hemşireliği belgesine sahip kişiler girmektedir. Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.

Ortak sağlık ve güvenlik birimi (OSGB);  kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yetkilendirilen birimleri ifade etmektedir.

OSGB kurulabilmesi ve hizmet sunabilmesi için tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan en az bir;

a) İşyeri hekimi,

b) İş güvenliği uzmanı,

c) Diğer sağlık personeli,

istihdamı zorunludur.

Kanunun “İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları” başlıklı 8 inci maddesi uyarınca işyerlerinde çalıştırılacak / görevlendirilecek iş güvenliği uzmanlarının;

• Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı,

iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları gerekmektedir.

Dolayısıyla iş güvenliği uzmanlarından; (C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, olan sektörümüzde görevlendirilebilirler.

İşletmeler;

• Hangi tehlike sınıfında olduklarını,
• Yasal anlamda hangi yükümlülükleri yerine getirmelerini,
• Sağlık raporu olmadan işbaşı yaptırıp yatıramayacağını,
• İş sağlığı ve güvenliği eğitimini kimlere verdirmesi gerektiği,
• Ferdi çalışan iş güvenliği uzmanlarının verdiği eğitimlerin geçerli olup olmadığı,
• İstihdam zorunluluğu kapsamına girip girmediği,
• İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve sağlık personelinin tamamı ile sözleşme yapılıp yapılmayacağı,
• İSG Katip sisteminden yapılmayan sözleşmelerin geçerli olup olmadığı,
• Az tehlikeli sınıflarda yer alan işletmelerin istihdam zorunluluğu olup olmadığı,
• Az tehlikeli sınıfta yer alan işletmelerin yerine getirmeleri gereken yasal zorunluluklar,
• İdari para cezaları,
• İş kazalarındaki yükümlülükler,
  konularında bilgi edinmeleri gerekmektedir

Tehlike sınıfının belirlenmesi

MADDE 9 – (1) İşyeri tehlike sınıfları; 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 83 üncü maddesine göre belirlenen kısa vadeli sigorta kolları prim tarifesi de dikkate alınarak, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün Başkanlığında ilgili taraflarca oluşturulan komisyonun görüşleri doğrultusunda, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile tespit edilir.
 

Karayolu yolcu taşımacılığı Sektörü Tehlike sınıflarına grup ve nace kodları

Nace Kod	Sınıfı	Tehlike grub
49.3	Kara taşımacılığı ile yapılan diğer yolcu taşımacılığı
49.31	Kara taşımacılığı ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı
49.31.01	Demir yolu, metro, tramvay, vb. ile şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı (şehir içi ve banliyö taşımacılığının parçası olan füniküler, teleferik, vb. dahil)	Az Tehlikeli
49.31.04	Halk otobüsü ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı	Az Tehlikeli
49.31.05	Belediye otobüsü ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı (belediyenin sağladığı havaalanı otobüsü dahil)	Az Tehlikeli
49.31.06	Minibüs ve dolmuş ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı (belirlenmiş güzergahlarda)	Az Tehlikeli
49.31.90	Kara yolu taşımacılığı ile yapılan diğer şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı (troleybüs, vb. dahil, halk otobüsü, minibüs, belediye otobüsü ile havaalanı otobüsü hariç) (belirlenmiş güzergahlarda)	Az Tehlikeli
49.32	Taksi taşımacılığı
49.32.01	Taksi ile yolcu taşımacılığı (dolmuşlar hariç)	Az Tehlikeli
49.32.02	Sürücüsü ile birlikte diğer özel araç (otomobil, limuzin, vb. dahil, minibüs, otobüs vb. hariç) kiralama faaliyeti	Az Tehlikeli
49.39	Başka yerde sınıflandırılmamış kara taşımacılığı ile yapılan diğer yolcu taşımacılığı
49.39.01	Şehirler arası tarifeli kara yolu yolcu taşımacılığı (şehirler arası otobüs ve tramvay, şehirler arası personel ve okul servisleri, vb. dahil, şehir içi ve şehirler arası havaalanı servisleri ile şehir içi havaalanı otobüsleri hariç)	Az Tehlikeli
49.39.02	Kara yolu şehir içi ve şehirler arası havaalanı servisleri ile yolcu taşımacılığı	Az Tehlikeli
49.39.03	Şehir içi, banliyö ve kırsal alanlarda kara yolu ile personel, öğrenci, vb. grup taşımacılığı (şehir içi personel ve okul servisleri, vb.)	Az Tehlikeli
49.39.04	Kara yolu (otobüs, vb.) ile uluslararası yolcu taşımacılığı	Az Tehlikeli
49.39.06	Sürücüsü ile birlikte otobüs, minibüs vb. kiralama (belirlenmemiş güzergahlar için) ile geziler için kara yolu yolcu taşımacılığı (şehir turu otobüsleri, gezi otobüsü, vb. dahil)	Az Tehlikeli