İspanya’da Ulaşım 2

İspanya’da Ulaşım İkinci Bölüm

İspanya’da Şehirlerarası otobüs taşımacılığını incelerken geçen haftadan eksik kalan bazı  bilgileri tamamalayarak devam edelim istiyorum.

Karayolu taşımacılığında yük ve eşyanın payının %62,5, karayolu yolcu taşımacılığının payı ise tomplamda %37,5. Bu toplamın içinde tarifeli ve düzenli şehirlerarası otobüs taşımacılığının payı ise %18,8 olduğu www.ine.es ispanya istatistik kurumu verilerinde görülmektedir.
Aynı kurumun taşımacılıkla ilgili istatistiki verileri incelendiğinde dikkat çekici ve çarpıcı sonuçlar gözlemlenmektedir. Ülkemizde karayolu yolcu taşımacılığında ne kadar yolcu taşındığını biliyormuyuz? Tüik istatiklerine bakıldığında  yolcu taşımaları hakkında havayolunun dışında  hiç bir veri yok yayınlanmıyor. Nasıl bileceğiz ne kadar yolcu taşıdığımızı? Afaki ve hiç bir gerçeğe dayanmayan yıllık 250 Milyon yolcudan bahsediliyor. Ben bu rakamı gerçekçi bulmuyorum.
Oysaki İspanya 1996 Yılından itibaren tüm yolcu istatistiklerini yayınlamış. Gıpta ile inceledim.

Karayolu yolcu taşımacılığı açısından bizleri ilgilendiren İspanya’da taşınan yolcu sayısı rakamlarını sizlerle paylaşayım dilerseniz:

2016 Yılı Ocak/Aralık Dönemi
Şehirlerarası tarifeli ve düzenli kısa mesafelerde: 466.381.000 Yolcu,
Şehirlerarası Tarifeli ve düzenli orta mesafeler :   193.217.000 Yolcu
Şehirlerarası Tarifeli ve düzenli Uzun mesafeler :    16.035.000 Yolcu
2016 yılında 675.633.000  yolcunun otobüs ile seyahat ettiği görülmektedir.

2017 Yılı Ocak/Eylül Dönemi verileri
Şehirlerarası tarifeli ve düzenli kısa mesafelerde: 346.285.000 Yolcu,
Şehirlerarası Tarifeli ve düzenli orta mesafeler :   145.186.000 Yolcu
Şehirlerarası Tarifeli ve düzenli Uzun mesafeler :    12.723.000 Yolcu
2017 yılının ilk dokuz aylık döneminde ise 504.194.000  yolcunun otobüs ile seyahat ettiği görülmektedir.

Turizm grup taşımaları bu rakamlara dahil değildir. Bu rakamlara mücavir alan içinde yapılan toplu taşıma rakamları da dahil değildir. İstatistiklerde kast edilen kısa mesafe kavramı, eyalet içi yolcu taşımaları olduğunun bilinmesinde fayda görüyorum, ortalama 20 ila 250 Km mesafeleri kapsadığını dikkate almamız gerekiyor. Eyalet içi taşımalarda Belediyeler ve yerel yönetimlerde tarifeli ve düzenli seferler yapabiliyorlar. Orta mesafeler, eyaletler arası ve 500 Km ile sınırlandırıması gerekiyor. Uzun mesafeler ise  500 Km üzeri Yurt içi ve Uluslararası özellikle AB içine yapılan tarifeli ve düzenli  taşımaları kapsamakta.

Dolayısyla ülke nufusu Türkiye’den az olmasına ragmen seyahat kat sayısnın yükseklği buna bağlı olarak, otobüs kullanımın yaygınlığı dikkat çekiyor. İspanya’da özellikle kısa ve orta mesafeli seyahatlerde otobüs tercih ediliyor. Uzun mesafelerde otobüs çok az tercih edilmekte uçak, YHT ve diğer türde trenler kullanılmaktadır. Üçüncü tercih otobüstür.

Önemli bir tatil destinasyonu olan İspanya’nın turizm taşımala rakamlarına bakıldığında ülke genelinde 18 milyon yolcunun kentiçi ve şehirlerarasında turizm araçlarını kullandıklarını görüyoruz.

İspanya’da Tarifeli ve Düzenli otobüs işletmeciliği nasıl yapılıyor?
                Dilerseniz konuya öncelikle ülkemizde çok tatışılan otogar ve yolcu terminalleri açısından bakalım.
Terminal ve otogar iletmeleri mantığı bizde olduğu gibi, ancak fark şu; terminaller şehirlerin çevre yoluyla direk bağlantılı giriş ve çıkışı kolay yerlerde  ve özellikle şehir merkezinde yapılmışlar. Sevilla, Granada ve Madrid güney yolcu terminallerini bizatihi görmek ve inceleme fırsatım oldu.
Sevilla otogarı bu konuda dikkatimi çekti. Şehrin tarihi ve turistik merkezine çok yakın konumda ve tarihi kente yürüme mesafesinde, adliye sarayının hemen arkasında. Otogar alanının etrafı apartman konutlarla çevrili.  Tahmini 10 Bin m2 lik bir dikdörtgen adanın içine terminal yapılmış. Bir cephesi terminal binası, bir başka cepheden apartmanın altından otobüs terminale giriyor, diğer cepheden çıkıyor.
Otobüs giriş ve çıkışlarından yolcu girişi yasak. Otobüsler terminal giriş ve çıkış parası ödememiyor. Her şey elektronik, kapı açılıp kapanıyor. Görevli ve para alış verişi yok. Küçük olmasına rağmen beni etkileyen tarafı, terminal bilet gişeleri ve bekleme salonu sanat eseri gibi, duvar resimleriyle fresklerle süslenmiş, tarihi bir kimliği var. Tüm terminal engelli ulaşımına uygun hale getirilmiş. Etkileniyorsunuz, temiziliği ve sesizliği de beni ayrıca etkiledi. Bağıran çağıran yok, gürültü yok. İşletmelerin bilet gişelerinin önünde kuyruk yok. Yolcuların tamamı önceden biletlerini alarak terminale gelmiş. Sevilla terminalinde yanlış olmasın 4 tane işletme ve firma ismi gördüm. Terminaldeki salondaki büyük elektronik bilgilendirme panosunda gelen ve giden otobüslerin saatleri ve işletmelerin peron numaraları yazıyor. Yolcu açısından sıkıntı doğuracak bir ortam yok, insana güven ve huzur veriyor.

Simitçi, gazozcu, nane şekerci, ve su satıcısı insanı rahatsız eden yok! Bir tane kafeterya ve 1 büfe var. Otogarın dışında ve çevresinde kargaşa yok, çevrede restoran ve kafeler mevcut. Taksi sırasını görmeseniz, yolcu terminal olduğu belli bile değil. Göbeğinde bir otogar barındırmasına rağmen mahalle hayatı kesintisiz ve müdahelesiz devam ediyor.

Açıkçası alışkın olduğumuz insan kalabalığı, kargaşa ve kaos bu ülkenin terminallerinde yok! Dikkatimi çeken bir başka husus ise güvenlik, çok sıkı. Terminal giriş ve çıkışlar tek kapıdan yapılıyor. X RAY den bagajlar geçiriliyor. Polisler üniformalı, tam techizatlı olarak terminal içinde ve ikişerli olarak dışında geziyorlar. Caydırıcılık açısından ben son derece olumlu buldum, yadırgamadım.

Otobüslerin park ve bekleme alanı ayrılmış, otobüs saatinde geliyor perona yanaşıyor. Transit ayrımı yok, peronda gelen otobüsün nereden geldiği nereye gideceği ve hareket saati otobüsün yanaştığı peronun üzerinde işıklı şekilde yazıyor. İnsanlar sessizce otobüsün olduğu perona gelip otobüs şoförüne e.bilet çıktılarını veya cep telefonlarındaki barkod u gösterip otobüsteki yerine oturuyorlar. Koltuklarda bayan ve erkek yanı ayrımı yok, bir erkek ve bayan yan yana seyahat edebiliyorlar. Cinsiyet eşitliği var.

Bagaj fişi yok, her yolcu kendi bagajından sorumlu ve bagajını araca kendisi yerleştiriyor. İndiği yerde kendisi alıyor. Otobüste, muavin servis görevlisi yok.

Terminalin önünden raylı sistem geçiyor, kenti içi toplu taşıma ile her yere ulaşma alternatifi sunuyor. Kent içi toplu taşıma ile hava limanına, tren garına  ulaşma imkanı var. Terminalde saati güzergahı ve numarası hangi duraktan geçtiği belli. Tüm kent içi ulaşım alternatifleri panolarda işaretlemelerde  ve İnfo desk ve haritalarından görebiliyorsunuz. Özellikle metro, tren garı, havalimanı ve kent içi toplu ulaşım ile çok iyi bağlantısı olan bu konumun planlanarak belirlendiği hissini alıyorsunuz.
Otogar işletmesi bulunduğu belediyeye ait, temizlik ve güvenlik gibi konularla doğrudan belediye ilgileniyor.

Garanada otobüs terminali Sevilla otobüs terminali gibi küçük anacak iyi planlanmış. Genel maksatlı sosyal alanlar ve bekleme salonları mevcut. Sadece ALSA firması alt taşımacılarıyla birlikte bu bölgede  faaliyet gösteriyor. Her yere ALSA ile ulaşabiliyorsunuz. Bilet satış ofisi var bilet alan yok. Bilet satış makinaları var her yerde. Bu cihazları deneme fırsatı da buldum. Tek ekran çok basit gideceğiniz yeri yazıyorsunuz tarih veriyorsunuz bulunduğunuz saatten itibaren gün içinde gideceğiniz yere ait tüm seferleri bilet ücretiyle veriyor. Secimi yaptığınızda ilgili otobüsün koltuk düzeninden yerini seçiyor ve kişisel bilgilerinizi girip ödeme sistemine geçiyorsunuz. Ödemeden sonra biletiniz anında cihaz tarafından kesiliyor. Bu konuyu yolcu bileti kısmıyla daha detaylı anlatacağım için şimdilik kısa kesiyorum.

Gözlemlediğim üçüncü terminal ise Madrid’inki oldu. Terminalin güney eyaletlerine  taşımacılık yapan işletmelerin ve uluslararası yolcu taşımacılarının kullandığı bir yer olduğunu öğrendim. Güney otoyolu  ve Madrid çevre yolundan kolayca ulaşılabiliyor. Granada’dan gelirken hiç trafiğe girmeden terminale gelmişiz anlayamadım bile. Terminal iki katlı modern bir bina aslınada beklentilerimin altında daha büyük ve farklı bir yer bekliyordum. Ama bu beklentim bizdeki bu büyüklük ve heybetlik anlayışından kaynaklanıyor sanırım. Oysa küçük ve sade bir işletme mantığıyla işler sorunsuz temiz ve güvenli bir şekilde yürütülebiliyor bu örneklerde görüldüğü gibi.

Otobüs peronları kod farkıyla zeminden aşağıda sanki bir çukurun içine inşaa edilmiş gibi. Geliş ve gidiş peronları aynı yerde ve üstü kapalı. Sol taraf gidiş sağ taraf geliş olarak ayrılmış.
Terminal binası T şeklinde inşa edilmiş. Tüm sosyal alanlar tek bir çatı altında toplnmış. ferah ve aydınlık. Yaklaşık yirmiye yakın işletme ofisi var, bu işletmelerin camında ise seksene yakın başka küçük bölgesel işletme isimleri olduğunu gördüm. ALSA ve AVANZA bürolarının önüde sıra bantları gördüm. Demekki bazı günlerde bilet alma veya danışma sırası oluşabiliyor.  Benim terminalde sadece AVANZA nın önünde dört beş kişi vardı. Terminalin içinde ALSA ve AVANZA nın bilet alma otomat makinaları var.

Terminal binasının içinden Méndez Álvaro Metro istasyonuna ulaşabiliyorsunuz. Şehir merkezine metro ile ulaşmak mümkün; metro sistemiye direk ve aktarma yaparak şehrin bir çok semtine ulaşılabiliyor. Barajas havalimanına direk metro bağlantısı yok. mutlaka bir aktarma yapmak zorunluluğu var. Bizdeki kent kart gibi Madrid cart ile metro dahil tüm toplu taşıma araçlarına binmek mümkün ayrıca tüm otobüslerde para geçmekte şoförden bilet alınabiliyor.

                Terminale gelen yolcunun çok bağajı varsa, aktarma yapacaksa metro yerine taksi ve toplu taşıma daha çok  kullanılıyor dediler. Terminalin 24 saat açık danışma bürosu var. Ayrıca havalimalarında gördüğümüz elektronik bilgilendirme panosu ve yolcu bekleme salonunda tv ekranlarından gelen ve giden otobüslerin saatlerini izleyebiliyorsunuz.

Terminalin bekleme salonu 24 saat açık, geceden gelenler ve sabahı bekleyenler için uyuma izni veriliyor.  Zemine çizilmiş farklı çizgilerle otobüs peronlarını, metro wc ve çıkış kapılarını izleyerek kolaylıkla bulabiliyorsunuz.  Otogar alanının çoğunu kaplayan otopark halka açık ve 06:30 – 13:30 saatleri arası ücretsiz.

Self servis hizmet veren 1 kafeterya var. Tertemiz pırıl pırıl, pazartesiden perşembeye 06-23:30 saatleri arasında hizmet veriyor, Cuma ve pazar günleri ise 24 saat açık olduğunu öğrendim. Tuvaletler yüksek standartlı ve tertemiz ayrıca ücretsiz, engellilere uygun bölümler var. Tüm terminal alanları engellilere uygun yapılmış ve düzenlenmiş. Otobüs kalkış ve geliş peronları belli eğimde yürüyen yol şeklinde yapılmış ayrıca asansör de mevcut. Bir de eczane var.

Terminal çıkışında sıralanmış taksiler var.  Yükümüz ağır olduğu için taksiyi tercih ettik. Taksiler hibrit, benzinli motor ile hareket ediyor ve elektrikli sisteme geçiyor. Çok sessiz ve çok temiz. Tüm yolcular emniyet kemeri takmadan hareket etmiyorlar! Taksimetre 4 Avro dan açılıyor. Gece tarifesi var. Trafikte klakson sesi ve gürültü yok.

Madrid’in ikinci önemli otobüs terminalinin, Avenida de América’da olduğunu öğrendim ama görme fırsatım olmadı.  İnternetten edindiğim bilgilerle bu otobüs terminali çoğunlukla kuzey ve kuzeydoğu bölgesine ve eyaletlere sefer düzenleyen işletme ve yolculara hizmet veriyormuş.
Avenida de América’dan işletilen hemen hemen tüm hatların bir iki istisnası hariç Alsa’ya tarafından işletiliyormuş. Alsa, İspanya’nın gördüğüm kadarıyla  en önemli otobüs işletmesi. İç ve dış hatları işletiyor. Ayrıca turizm taşımacılığı özel araç kiralama hizmeti de veriyor. Madrid’in en önemli ikinci otobüs terminalinden de, güney terminalinde olduğu gibi, kent merkezine metro ve  kent içi toplu taşıma araçlarıyla da ulaşmak mümkün. Bu terminal de Bajaras havalimanına otobüs ve metro ile kesintisiz bir şekilde bağlanmış.

İspanya’da ulaşım tefrikamız haftaya devam edecek.
Saygılarımla.
Nusret ERTÜRK