Turizm taşımacılığı sektörü ve Turizm taşımacılığı nedir?

TURİZM TAŞIMACILIĞI SEKTÖRÜ

Turizm taşımacılığı nedir?
Son günlerde sıklıkla turizm taşımacılığı konusunda kamuoyunda tartışmalar yapılmakta,
Turizm taşımacılığının ne olduğu, işleyiş biçimi, kapsamı ve faaliyetleri bilinmeden yazılmakta ve hiç bir bilgiye dayanmayan açıklamalar yapılmaktadır.
Buna son nokta ise Turizm taşımacılığının Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde D2 yetki belgesiyle yapılamayacağıyla ilgili aslı astarı olmayan beyanatlar yapılarak  kamuoyu yanıltılmakta sektörde tereddütler yaratılmaktadır.
Turizm taşımacılığı nedir? Grup taşımacılığı nedir? Grup ve turizm taşımacılığı faaliyetini  kimler ve hangi yetki belgeli işletmeler yapılabilir.
Seyahat Acentelerinin yolcu taşımacılığı yapabilmeleri mümkün müdür. Bu yazımızda bu sorulara cevap verceğim bu vesileyle  kamuoyunu aydınlatmaya çalışacağım.
Maalesef katıldığımız bir çok toplantıda yetkili ve düzenleyici kamu kurumu yetkililerince turizm taşımacılığını faaliyetinin yeteri kadar bilinmediği bir gerçektir. Taşıma faaliyetleri ve kapsamı konusunda bilgi eksikliğinin dışında, içinde turizm geçtiği için seyahat acentelerini birinci derecede ilgilendirdiği gibi bir algı yerleşmiş bulunduğunu gözlemledim.

Turizm endüstrisinin en önemli alt sektörlerinden birisi de ulaşımdır.
Turizm ulaşım ile başlar ulaşım ile biter.
Ulaşımsız turizm düşünülemez ve yapılamaz.

Turizm’de Ulaşım denildiğinde, öncelikle uçak, otobüs, tren ve gemi akla gelmektedir.
Turizm taşımacılığı sektörünü ve yolcu taşımacılığı faaliyetini şöyle tanımlamamız doğru olabilir.
Yurdumuzu ziyaret eden yabancı turistlerin Hava ve deniz limanlarından, gümrük kapılarından ülkemize giriş yapan turistlerin, kara yolu taşıtlarıyla otellerine geliş ve dönüş transferinin yapılması ve yurdumuzda geçirdikleri tatilleri süresince ihtiyaç duydukları tüm kara yolu ulaşım araçlarının karşılanması tahsis ve teminini kapsayan yolcu taşımacılığı faaliyetidir.
Seyahat acenteleri turizm taşımacılarının işvereni durumundadır. Tüm bu taşıma organizayonunu üstlenen operatör durumundadır. Taşımacı Seyahat acentesinin önceden belirlenmiş proğram çerçevesinde ve sözleşmeye bağlı olarak yolcu taşımayı taahhüt eder. Seyahat acentesi ve taşımacı arasında yapılan sözleşme çerçevesinde hükümlerine ve rezervasyon şartlarına göre hareket etmek durumundadır.

Turizm taşımaları sadece ülkemizi ziyaret eden turistlerin taşımasının dışında Türk vatandaşlarının yurt içi ve uluslararasında turistik amaçlı, tur ve  yolcu taşımalarını da kapsamaktadır.
Örneğin büyük şehirlerden tatil yörelerine bir organizasyon ve program dahilinde grup olarak  taşınan yolcular ile grup olarak yurt içinde gerçekleştirilen günlük haftalık ve uzun süreli tarih, doğa,ve  kültür turları da bu kapsama girmektedir.

Turizm taşımalarının iki önemli alt taşıma sitemi vardır.
Birincisi yolcu transferleri, ikincisi turlar dır.

Transfer: Turistin; düzenlenen paket tur veya turun başlangıç noktasına kadar,herhangi bir safhasında veya sonunda, sınır giriş ve çıkış kapıları, marinalar, şehirler arası veya uluslararası ulaşım hizmetlerinin sunulduğu otogar, gar, liman,hava limanı gibi yerlerden konaklama yapacağı tesise veya tesisten bu ulaşım hizmetlerinin sunulduğu yerlere veya programın başladığı yerleşim yerinden

konaklama tesisine veya programın bitiminde, tesisten yerleşim yerine bir araçla bir tarifeye bağlı kalmaksızın seyahat acentesi tarafından verilen ulaşım hizmetini, ifade etmektedir.

Yolcu taşımacılığı açısından transfer den kast edilen; Yolcu veya yolcuların bir noktadan alınıp bir başka noktaya bırakılmasıdır. Burada önemli olan bir hususu belirtmek isterim. Hava limanından veya hava limanına yapılan transferlerin % 70 il Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde %30 da İl içi yolcu taşıması şeklinde gerçekleştirilmektedir.

Yolcu transferleri, hava limanları, otel veya otel hava limanı, gümrük kapısı, deniz limanı,tren garı, veya herhangi bir yolcu terminalinden yolcuların alınması gideceği yere bırakılması veya tam tersi aracın talep edildiği yerden bir başka ulaşım aracına bineceği veya konaklayacağı yere  yolcu taşımaya mahsus motorlu bir taşıt ile götürülmesidir.

Tur. Seyahat acentesi tarafından önceden oluşturulmuş turist gruplarının bir program dahilinde aynı araç ve rehber eşliğinde kent merkezleri, müzeler, saraylar, tarihi bölgeler ile  arkeolojik doğal ve tabiat parklarının sit ve ören yerlerinin gezdirilmesi dir.
Turlar seyahat acentesı tarafından önceden belirlenmiş bir program kapsamında yapılabilir. Ulaştırma, konaklama ve bunlara yardımcı sayılmayan diğer turistik hizmetlerin en az ikisinin birlikte,olması şarttır. Program kapsamında her şeyin dahil olduğu fiyatla satılan veya satış taahhüdü yapılan ve hizmeti, yirmi dört saatten uzun bir süreyi kapsayan veya gecelik konaklamayı içeren, ticari, faaliyeti, ifade etmektedir.

Günlük Tur: Türkiye’nin, tarihî, doğal, kültürel, turistik değerlerinden en az birini tanıtma ve ulaştırmayı birlikte kapsayan, bu hizmetlerin dahil olduğu tek bir fiyatla satılan veya satış taahhüdü yapılan ve hizmeti yirmi dört saatten kısa bir süreyi kapsayan veya konaklama içermeyen ticari faaliyeti,kapsamaktadır.

Günlük şehir turları,  yarım gün, tam gün ve gece turu olarak gerçekleştirilir. Turlarda gezilen şehire gezilecek yerlere göre birçok güzergah ve program oluşturulabilir. Turizm sektöründe şehir turları genel anlamda (City Tours) Olarak ifade edilir.
Her şehirde popüler olan şehir turları vardır. İstanbul örneğinden yola çıkar isek, Klasik tarihi yarımada turu veya turları, Sultanahmet, Hipodrom, Ayasofya, Topkapı sarayı ve Kapalıçarşı, turu en önemlisidir. Bundan sonra Boğaziçi turu, gelir. İstanbul’u ziyaret eden tüm turistlerin bu turu veya turları yaptıkları bilinmektedir. Şehir turları turistlerin genel teammül ve tercihlerine göre değişgenlik gösterebilmekte bir çok farklı güzergah oluşturulmaktadır.
Türkiye içinde birden fazla şehri ve tarihi turistik alanların gezdirilmesi amaçlanıyor ise turlar haftalık veya daha uzun süreli olabilir. Bu türdeki turlara genel bir ifadeyle Kültür turları olarak adlandırabiliriz. Yabancı turistlerin özellikle tercih ettiği tur güzergahları, Batı turu tabir ettiğimiz.
İstanbul, Bursa veya Çanakkele İzmir, Kuşadası, Denizli, Nevşehir, Ankara İstanbul güzergahıdır.
İkinci güzergah ise Doğu turu veya Güneydoğu turlarıdır. Seyahat acenteleri bu turların bir çok varyasyonlarını pazarlamaktadırlar.
Turların başlangıç ve bitiş yeri ayı şehirler olduğu gibi başlangıç ve bitiş yeri farklı şehirler olabilir.
Bu nedenle turizm araçlarına ve faaliyetlerine taşıma mesafesi kent içi giriş ve çıkışı güzergah kısıtlaması getirilemez. Belediye Mücavir alan, il içi, şehirler arası, ve yurt içinde, turistik amaçlı yapılan, yerli ve yabancı yolcuların,  grup gezileri, kültür ve doğa amaçlı turlar, taşıma mesafesine ve çıkış noktasına bakılmaksızın tamamı bu kapsamdadır.

Genelde il içi ve Büyükşehir sınırları içinde yapılan,spor müsabakaları, ulusal ve uluslararası kongre, seminer, bayi toplantılarının yolcu taşımaları da grup ve turizm taşımacılığı  kapsama girmektedir.
Bu taşımalar önceden belirlenmiş bir program dahilinde, aynı araç içinde, saatlik, günlük, haftalık ve daha uzun süreli de olabilmektedir.

Turizm taşımalarının çoğunluğu, seyahat acenteleri tarafından oluşturulan bir proğram dahilinde gerçekleştirilmektedir. Arızi ve grup taşımalarında, grubun seyahat acentesi tarafından oluşturulması zorunluluğu yoktur. 4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve ilgili yönetmeliklerine göre grubu tüzel kişiliğe haiz her kişi ve kurum oluşturabilir.
Oluşturulan grubun taşıma faaliyeti dışında seyahatinin seyahat acenteleri  kanununa ve mevzuatına uygun olup olmadığı konusu grubu oluşturanın sorumluluğundadır.
Taşımacının sorumluluğu taşıyacağı grubu oluşturan kişi, kurum ve ticari işletme ile sözleşme yapması ve sözleşmeye uygun taşımayı gerçekleştirmesidir.
Karayolu yolcu taşımacılığı mevzuatına göre, grup taşımacılığında temel kriter taşıma sözleşmesi, isim listesi ve taşıma sözleşmesine uygun fatura düzenlenmesi en önemli zorunluluktur.
Sözleşmede taşımanın tarihi, çıkış yeri, varış yeri, güzergahı kişi sayısı ve taşımanın ücretinin belirtilmesi zorunluluktur. Tüm bu belgelerin taşıma süresince araçta bulundurulması gerekmektedir.

Tüm turizm endüstrisi içinde bakıldığında otel yatırımlarından sonra ikinci yatırımcı grup turizm, taşımacıları dır.   Karayolu yolcu taşımacılığı sektörü olarak Turizm hizmetine en son model araçlar ile hizmet ediyoruz. Bu araçlar, minibüs, midibüs ve otobüs sınıfındadır. Konfor ve verdiğimiz hizmet açısından ülkemizde turizm taşımacılığı, Avrupa standartlarının üzerindedir.

Bu sektör Osmanlı döneminden bireysel hür teşebbüs olarak başlayarak, 1940 lı yıllardan itibaren şirketleşerek faaliyetini sürdürmüş ve 1980 li yıllardan sonra ülkemizde turizmin gelişmesine bağlı olarak sektör oluşmaya başlamıştır. İhtiyaca ve talebe bağlı olarak sürekli gelişme göstermiştir.  Türkiye’de turizm taşımacılığı faaliyeti 2003 Yılından çıkarılan 4925 Sayılı Taşıma Kanunu kapsamına alınmış ve yolcu taşımacılığı faaliyetleri grup ve tarifesiz yolcu taşımacılığı adı altında değerlendirilerek Yetki belgesi alma zorunluluğu getirilmiştir.

Yasal mevzuat
4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu kapsamında T.C Ulaştırma Altyapı  Bakanlığı tarafından turizm taşımacılarına verilen belgeler
B2 (Uluslararası ve Yurt içi tarifesiz taşımacılığı)
Yurtiçinde ve uluslararası grup arızi ve turizm taşımacılığı yapılabilir.ve
D2 (Yurtiçi Tarifesiz yolcu taşımacılığı) Yurtiçi grup, arızi ve turizm taşımacılığı,
yetki belgeleridir.
Ayrıca turizm taşıma faaliyetleri Karayolu Taşıma Yönetmeligi’nde tanımlanmıştır. Faaliyet alanımız ile ilgili KTY de eksiklikler genelgelerle düzenlenmiş bulunmaktadır.
Taşıma mesafesine bakılmaksızın; İl içi Belediye mücavir alanı, şehirler arası ayrımı yapılmaksızın  Türkiye sınırları içinde bir noktadan bir noktaya grup, arızi ve turizm yolcu taşımacılığı B2 ve D2 Türü yetki belgesi kapsamında yapılması yasal zorunluluktur

Taşıma kapasitesi

Yurt genelinde,01.Temmuz 201 itibarıyla D2 Yetki belgeli 2047 İşletme bulunmaktadır  toplam 40.103 Adet taşıtla hizmet vermektedirler. (01.01.2018 Tarihi İtibariyle)
Bu taşıtların 27.199 Adedi Minibüs 12.904 Adedi Otobüstür.
B2 Yetki belgesinde ise 309 işletme 4893 Otobüs ile hizmet verilmektedir.
İstanbul Ulaştırma istanbul Bölge Müdürlüğünden D2 Türü yetki belgesi alan isletme sayısı 260 Civarındadır. 260  İşletme tahmini 6000 Adet taşıt ile İstanbul’da Turizm taşımacılığı faaliyetini sürdürmektedir. Araç tipleriyle ve dağılımıyla  ilgili elimizde bir veri yoktur.
Yurt genelinde, Yetki belgelerine kayıtlı araç oranları   %30 u Otobüs %10 u Midibüs ve %60 Minibüs 10/17 Kişilik araçlar olduğu oransal olarak bilinmektedir.
Turizm taşımacıları Başta İstanbul olmak üzere, Antalya, İzmir, Ankara, Muğla, Aydın, Adana, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Trabzon, Kayseri, Erzurum,  illerinde yoğunlaşmıştır.

 Sektörün temel sorunları;

Kaçak ve korsan taşımalar sektörümüzde önemli bir sorundur.
Sektörün yolcu taşıma faaliyetleri yasa ve yönetmeliklerle tanımlanmış olmasına rağmen, kamu tarafından yeteri kadar bilinmemekte bu bilgisizlikten kaynaklanan  uygulama ve kararlar sektöre zarar vermektedir.
Örneğin 2918 Sayılı Karayolu Trafik Kanunu’nun EK 2 Maddesi sektörümüze büyük zarar vermiştir. Kaçak ve Korsan taksi ile mücadele kapsamında sektöre sorulmadan sonuçları itibariyle hangi taşıma sistemine zarar vereceği bilinmeden, sonuçları hesap edilmeden,  torba kanuna ilave edilerek,alel acele çıkarılan bu madde tüm, grup,arızi ve  turizm taşımalarını yurt genelinde duracak hale getirmiştir.
Maalesef bu durum UBER vb yeni taşıma modellerinin de ülkemizde çalışmaya başlamasıyla, bu taşıma sistemleriyle mücadele edilmesi kapsamında yapılan denetimlerde,  sektörün taşıma modeli ve sistemin işleyiş biçimi  denetim elemanlarınca iyi bilinmediğinden sıkıntılar yaşanmıştır ve kısmen bir rahatlama sağlanmış olmasına rağmen halen zaman zaman, belge eksikliğinden, araç bağlanması ve ceza yazılması gibi uygulamalar yaşanmaktadır.

İlgili yasanın EK.2 Maddesi denetimlerde yasal zemin oluşturması sektörümüz açısından   tam bir kaosa dönmüş, bir çok yetki belgeli taşıma aracı evrak eksikliğinden kaçak ve korsan taşıma olarak değerlendirilerek araçları bağlanmış ve yüksek bedelde cezalar ödemek zorunda kalmışlardır.
KTK.Ek 2 Maddesine, 5216 Sayılı  Büyükşehir Belediyesi Kanunu  ve 3/7 2005  Tarihli 5393 Sayılı  Belediye Kanunu kapsamında belediyeden; izin alma zorunluluğu getirilerek sektörün taşıma faaliyet alanı daraltılmıştır. Bu hüküm 18.10.2018 Tarihinde yayınlanan 7148 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında’ki kanunun 26 Maddesinde daha da güçlendirilerek yürürlüğe girmiştir.

Ancak İstanbul ili dışında, B2 ve D2 Türü Yetki belgeli Turizm araçlarına belediyeler ve büyükşehirler tarafından izin belgesi düzenlenmemektedir. Bu Maddedeki izin alma zorunluluğunu kent içi ve büyükşehir lerde il içi taşımalarda tolu taşıma yapan taksi, dolmuş, servis ve okul taşıma aracı ile  özel izinli yolcu taşıma araçları için gerekli olduğu düşünülerek ve B2 ve D2 Türü yetki belgesinin yeterli olduğu şeklinde değerlendirilerek istenmemektedir.
Türkiye sınırları içinde İstanbul dışında uygulaması yoktur.
Belediyelerden izin alınması uygulamasının, yurt genelinde tüm illerde uygulanması durumunda turizm taşıma faaliyetlerini özellikle Anadolu kültür turlarının gerçekleştirilmesi mümkün görülmemektedir.

Yasal mevzuat
UAB Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü; Kaçak ve korsanla mücadele ve belge ve taşıt kartı sözleşmeli taşıtların kendi nam ve hesaplarına taşıma yapmalarının ticaretinin önüne geçilmesi amacıyla 25.05.2018 Tarihinde 30431 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde değişiklik yapılması hakkındaki yönetmeliğin 30 Maddesine 4 fıkrayı ekleyerek kaçak ve korsan ve mevzuata uygun olmayan taşımaların engellenmesi amacıyla yasal tedbirleri almış bulunmaktadır.

MADDE 5 – Aynı Yönetmeliğin 30 uncu maddesine aşağıdaki dördüncü fıkra eklenmiştir.

“(4) Yetki belgesi sahipleri, yetki belgesi eki taşıt belgelerinde kayıtlı taşıtlarını, taşıtın kayıtlı olduğu yetki belgesi kapsamı dışında ve/veya yetki belgesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetleri için kullandıramazlar. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 50 uyarma verilir. A1, B2 ve D2 yetki belgesi sahiplerinin, bu fıkrayı 1 takvim yılı içerisinde ikinci kez ihlal ettiklerinin tespiti halinde, taşıtın/taşıtların kayıtlı olduğu yetki belgesi iptal edilir. Bu fıkraya göre iptal edilen yetki belgesi sahiplerine, 2 yıl geçmeden aynı tür yetki belgesi düzenlenmez.”

4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve KTY Hükümlerine göre;
Turizm taşımaları grup ve arızi taşımalar kapsamında tanımlanmış ve ve Karayolu taşıma yönetmeliğinin
Tanımlar

MADDE 4 – (1) 4925 sayılı Kanunda belirtilen tanımlara ek olarak bu Yönetmelikte geçen;
ş) Grup yolcu: Önceden planlanmış iş, gezi, toplantı, tören ve benzeri amaçla bir araya gelen ve bu amaçla gerçekleşecek seyahatin başlangıcından bitimine kadar birlikte hareket eden, taşıttaki şoför ve yardımcı personel haricindeki yolcu topluluğunu
ddd) Tarifesiz yolcu taşıma: Önceden bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenmeksizin; grup yolcu durumuna göre arızi veya mekik sefer düzenlenerek yapılan düzensiz ve grup yolcu taşımalarının,
41’nci maddesinin 3 ve 14 fıkralarında taşıma faaliyetleri ve hangi yetki belgesin kapsamında yapılacağı belirtilmiştir.

MADDE 41 – Yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunanların yükümlülükleri
(3) 14/9/1972 tarihli ve 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu ile 5/10/2007 tarihli ve 26664 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Seyahat Acentaları Yönetmeliği hükümlerine göre kurulmuş seyahat acentalığı belgesine sahip olanların, yaptıkları organizasyonlarda verecekleri hizmetlerin kapsamına karayolu taşımacılığını da dahil etmeleri halinde; A1, A2, B1, B2, D1, D2 ve/veya D4 yetki belgesi alarak taşıma yapmaları veya bu taşımaları söz konusu yetki belgesi sahiplerine yaptırmaları şarttır. Bu fıkraya aykırı hareket edenlere, Kanunun 26 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası uygulanır.

(14) Grup yolcu taşımacılığında; seyahatin başladığı veya bittiği nokta aynı olmak üzere, otomobil ile 20 koltuk kapasitesine kadar olan otobüslerde en az 1, 20 koltuk kapasitesinin üzerinde olan otobüslerde ise en az 2 kişiden oluşan ve otomobillerde sadece 1, 20 koltuk kapasitesine kadar olan otobüslerde en fazla 3, 20 ile 30 arasında koltuk kapasitesine sahip otobüslerde en fazla 5, 30 koltuk ve üzeri koltuk kapasitesine sahip otobüslerde ise en fazla 6 grup yolcunun taşınması yapılabilir. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 10 uyarma verilir.

Turizm taşımalarının sadece B2 ve D2 Türü yetki belgesi kapsamında yapılmasının gerekçesi ;

Yukarıda belirtilen yasa ve yönetmelik hükümlerine göre turizm taşımacılığı faaliyetleri sadece  B2 ve D2 Yetki belgeli taşımacılar tarafından yapılabilir.
Seyahat Acentelerinin kendi adlarına kayıtlı öz mal araçlarıyla turizm taşımalarını hiçbir belgeye tabi olmadan yapabilmeleri talebini hiçbir hukuki ve yasal gerekçesi yoktur.
Dolayısyla bu talebin gündemden kesinlikle düşürülmesi gerekmektedir.
Seyahat acentelerinin yolcu taşımacılığı yapmalarının önünde yasal bir engel yoktur.
4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve Yönetmeliğine göre B2 ve D2 Yetki belgesi alma şartlarını yerine getirmeleri durumunda bu belgeye sahip olabilmektedirler. Faaliyetleri içinde yolcu taşımacılığı faaliyeti olan bir çok seyahat acentesi bu belgeye sahiptir.

Dolayısıyla bu yetki belgesi olmayan şahıs, seyahat acentesi ve  işletme araçlarına, belediyeler tarafından izin belgesi düzenlenmesi, kaçak ve korsan taşımalara cevaz ve izin verilmesi anlamını taşımaktadır.
Yasanın amir hükümlerine aykırıdır.
İstanbul’da ki uygulamada da bunu gördük. UBER e bu kadar araç kaydedilmesinin ve sistemin kısa sürede büyümesinin ve gelişmesine sebep olduğu düşüncesindeyiz.

İstanbul’da Faaliyet gösteren servis aracı meslek odalarının yetki belgesi olmadan Belediye izin belgesiyle turizm grup ve arızi yolcu taşımacılığı taleplerinin de haksız rekabete, atıl kapasiteyi körüklemesine ve sektörde verimsizliğe sebep olmasının yanı sıra yasa ve yönetmeliklerle belirlenmiş yolcu taşım faaliyet alanına girmeleri tamamen haksız bir taleptir.
Sadece izin belgesiyle yapılması yasalara göre suçtur. Taşımacının sorumluluğu ve yükümlülükleri, sigorta ve tazminat hukuku açısından da  bireysel taşımacının bu sorumluluğun ve yükümlülüklerin altından kalkması zordur.
Açık ve net olarak söylüyorum, Turizm grup ve arızi taşımalar kapsamında, , B2 ve D2 Türü Yetki belgeli taşımacılar ve yetki belgesine kayıtlı taşıtlar ile yapılabilir.
Dolayısıyla bir sektör gazetesinde turizm taşımalarının D2 Yetki belgesiyle Büyükşehirlerde yapılmıyacağı şeklinde manşette taşınan haberin, ve yorumların geçersiz olduğu anlaşılmıştır umarım.

Nusret ERTÜRK