6360 Sayılı On üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun Hükümlerinin, uygulanması sonucunda, D4 Türü Yetki belgelerinde gelinen son durum.

Bilindiği üzere 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu, Karayolu Taşıma Yönetmeliği ve Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca çıkarılan 2013/KDGM-07/YOLCU nolu genelgesi çerçevesinde; Belediye mücavir alan sınırlan dışında taşıma mesafesine bakılmaksızın iliçi ve 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası tarifeli ve tarifesiz ticari yolcu taşımaları;  Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından, 5 yıllığına düzenlenen D4 Yetki Belgeli araçlar ile yapılmaktaydı.

Halen bu uygulama yasanın yürürlüğe girdiği tarihten bu güne kadar bazı sıkıntıların yaşanmasına rağmen yurt genelinde devam etmektedir.
Ancak 6360 Sayılı yasa yürürlüğe girdikten ve Büyükşehir Belediyeleri Ulaşım Koordinasyon Müdürlüklerini kurduktan ve İlk kararlarını almaya başladıktan sonra sorun ve şikayetler, artmaya devam etmektedir.

Sıkıntı ve sorunların temeli nereden kaynaklanmaktadır? 
 6360 sayılı Kanunun Büyükşehir Belediyesi kurulması ve sınırlarının belirlenmesine ilişkin,
 1. Maddesine göre Büyükşehir belediyesi olması kararlaştırılan illerin 31.03.2014 tarihinden itibaren, İl mülki sınırları aynı zamanda Büyükşehir belediyesi sınırları olmuştur.
 Bu aşamadan sonra il sınırları içinde yapılan toplu ulaşım hizmetleri de Büyükşehir Belediyelerinin sorumluluğuna girmiştir. Ayrıca 2918 Sayılı Karayolu Trafik Kanunu EK 2 Maddesine yapınla bir değişiklikle Belediye mücavir alan sınırları içinde yapılan yolcu taşımalarında Belediyelerden “İzin belgesi” almak zorunluluğu getirilmiştir.

Bu ne demektir?
Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde yapılan yerleşim merkezlerinin içinde yapılan toplu taşımaların tamamı ve bir yerleşim yerinden diğerine yapılan il içindeki yolcu taşımalarının tamamı belediye yetkisindedir ve izin almak zorunluluğu vardır.
 İl içi taşımaların dışında 100 Km kadar yapılan komşu il ve ilçelerine yapılan taşımalar da bu kapsam içindedir.

Bu nedenle yukarıda belirtilen kanun hükümleri nedeniyle Büyükşehir Belediyesi olan illerin mülki sınırlan içindeki D4 Yetki Belgesi ile yapılan taşımaların tamamı da Büyükşehir Belediyelerinin yetki ve sorumluluk alanına girmiştir. Bu illerde Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı,  Bölge Müdürlükleri’nce,  D4 yetki belgesi ile ilgili taşımacıların dosyaları Büyükşehir belediyelerinin, kurdukları Ulaşım Dairesi Başkanlıklarına veya ilgili birimlerine teslim edilmiştir.
Bu dosyaların Ulaştırma Bakanlığı tarafından Büyükşehir Belediyelerine devir edilmesinin asıl amacı bu kapsamda il içi tarifeli yolcu taşımalarında 5 yıllığına düzenlenen D4 Yetki Belgelerinden süresi devam eden taşımacıların belirlenerek hizmet devamlılığının sağlanmasıdır.
İl bütününde uygulamada birliğin sağlanması, hizmet alan ve hizmet verenlerin herhangi bir mağduriyetine sebep verilmemesi ve telafisi mümkün olmayan zararların oluşmaması amaçlanmıştır.
 

Söz konusu taşımalarla ilgili D4 belgelerinin, Büyükşehir Belediyelerince düzenlenen "İl İçi Yolcu Taşıma Yetki veya İzin Belgesi" ne dönüştürülmesi ile çalışmalar Büyükşehir olan illerin tamamında sürdürülmekte usul ve esasları belirlenmiş veya belirlenmeye çalışılmaktadır.

Büyükşehir Belediyeleri bu düzenlemeleri, usul ve esaslar belirlendikçe D4 Türü Yetki belgeli işletmeler endişelere kapılmakta bazı illerde direk taşımaya müdahil olunduğu için sıkıtılar doğmaktadır.

Size bir örnek vermek istiyorum.
Elimde Van Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Daire Başkanlığı’nın D4 Yetki belgeli bir taşımacıya gönderdiği bir resmi yazı var:
Bu yazıda Van ilinde Van Büyükşehir Belediyesi Belediye Meclisinin 15.01.2015 Tarih ve 041 nolu kararıyla; yürürlüğe giren daha önce D4 Yetki belgesine sahip şahıs ve kooperatiflerin 01.01.2015 Tarihinden itibaren müracaat ederek  D4 Yetki belgelerinin bitim tarihine kadar hakları V4 Yetki belgesi ne dönüştürüleceğini belirmektedir.
Dikkat edin hakları Yetki belgelerinin bitim tarihine kadar diyor!
Bu ifadeden benim anladığım D4 yetki belgelerini belge süresi sonuna kadar V4 Yetki belgesine dönüştürürüm ancak yetki belgenin süresi sonunda ne yapacağım belirsizdir!
Bu belirsizliği ve hak mağduriyeti yaratacağı açık olan ve destekleyen deliler de yazının ekinde açık bir şekilde belirtilmiş.
Birçok belge isteniyor gereksiz ve zaten D4 yetki belgesi dosyasında olan belgeler tekrar isteniyor.
İsteyebilir mi isteyebilir bu yönde UKOME kararı varsa isteyebilir.
Benim dikkatimi çeken bir belge var bu belgenin adı bence taşımacının idam fermanı.
Bu belgenin adı “taahhütname”.

İçeriğinde en can alıcı husus “Van Büyükşehir Belediyesi Belediye Meclisi veya UKOME Kurulunca onaylanan veya onaylanacak yönetmelik ve kararlara uyacağımı; Aksi halde Van Büyükşehir Belediyesi  veya Belediye Meclisi veya UKOME Kurulunun alacağı bütün karar ve yaptırımları “Hat İptali “ dahil Kabul ve Taahhüt ederim.”
Bu uygulama ve taahhütname talebi, tamamen hukuksuz bir uygulamadır.
Yukarıda belirtildiği gibi taşıma ile ilgili yönetmelik ve yönerge çıkarılmadan, D4 Yetki belgesiyle verilen müktesep haklar dikkate alınmadan müphem ne olacağı belirsiz taşımanın çalışma usul ve esasları belirlenmeyen bir konuda önceden taahhütname istenmektedir.
Bu hukuksuz bir uygulamadır.

Taşımacının kendi kendine idam sehpasına çıkıp tekmeyi vurması için, cellâdını bile belirlemesidir.
Taşımacıya benim tavsiyem bu türde taahhütname vermemeleridir.
Verilirse bu taahhütnameyle taşımacı tüm müktesep haklarını Büyükşehir Belediyesine önceden devretmekte, lehte ve aleyhte alacağı kararları peşinen kabul etmektir.
Örneğin büyükşehir belediyesi bir karar aldı bir taşıma hattını iptal etti veya bu hattı minibüs sınıfından otobüse dönüştürdü. Bu hatta taşıma yapan kişi ve kooperatiflerin hiçbir hakkı olmayacak müktesep hak iddiasında bulunamayacaklardır.
Burada iyi niyet olsa bu belge istemeye ne gerek vardır!
Ulaştırma Bakanlığı bile Y Belgelerinden D4 dönüştürülürken taşımacının tüm müktesep haklarını korumuş ve büyük indirim ve destekle bu belgeleri D4 Türü yetki belgesine dönüştürmüştür.
O zaman ben ard niyet görüyorum bu talepte.
Yasa bize bu hakkı veriyor diye mağduriyet yaratamazsınız.
Yukarıda belirttiğiniz gibi taşımacı taşıma taahhüdüne uymaması, taşımayı aksatması halinde ne gibi cezai müeyyidelerin uygulanacağı belirlenir.  Hukuka yasal zemine bağlanması gerekir.
Burada Yerel şoför ve yolcu taşımacılığı meslek odalarının Yurt genelinde TESK Temsilcilerinin devreye girmesi lazım.
Bu tip kararlara müdahil olunmalı ve idari mahkemelerde dava açılarak uygulamanın durdurulması konusunda sektör adına girişimde bulunulmalıdır.

Bu haksız ve mağduriyet yaratacak uygulamaların dışında Büyükşehir Belediyeleri bu kamu hizmeti değil işi gelir kapsısı gibi görmektedirler.
Yurt genelinde bazı illerde yetki belgesi süresi dolmadan D4 Yetki belgesi iptalleri yapılmakta bir başka kop ve gruba bu taşıma hattı verilmektedir.
Bana hak mağduriyetleri konusunda yüzlerce şikâyet,  geliyor.
İzmir Büyükşehir Belediyesi ve UKOME sinin Aliağa, Şakran arasında verilen D4 Yetki belgesi ve taşım hattını iptal etmesi gibi. Samsunda İhtiyaç olması na rağmen bazı talepleri geri çevirmesi gibi.
Manisa da  D4 leri yeni bir belge düzenine geçirme çalışmaları vs gibi.
Diyarbakır ve Batman İllerinin ilçeleri arasında yapılan taşımalarda her iki UKOME nin ortak karar almaması ve taşımacının sürekli ceza yemesi ve aracının bağlanmayla ilgili Taşımacının mağduriyetinin giderilmesiyle ilgili İdari Mahkemelerine açtığı davalar ve kararlarla ilgili,  birçok örnek var önümde.

Bir başka örnekte İzmir Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi ‘nin
09.07.2014 tarihinde 410 Sayılı kararında açıkça görülmektedir.
a) “İlgili Kanunun yürürlüğe girdiği, 30.03.2014 tarihinden önce D4 Yetki belgesi mevcut olan taşımacıların aynı güzergâh ve aynı koltuk kapasitesini kapsamak ve servis taşımacılığı yapmamak üzere,  mevcut belgelerinin geçerlilik süresince taşımacılık yapmaya devam etmelerinin.

b) Sahip olunan D4 Yetki Belgesi”nin geçerlilik süresi içinde taşımacının faaliyetine son vermesi veya herhangi bir nedenle belgesinin iptal olması durumunda aynı güzergâhta çalışmak üzere yetki belgesi talep edenlerin taşımacılık yapması UKOME Genel kurul kararıyla uygun görüldüğü takdirde 30.06.2015 tarihine kadar geçerli olacak aynı güzergâhı kapsamak ve servis taşımacılığı yapmamak üzere;
 “Geçici güzergah izin Belgesi” (D4 Yetki )Belgelilerini almak üzere. 
Faaliyetine son veren kişinin İBŞB den taşımacılık ile ilgili olarak başkaca bir hak talep etmeyeceğine dair Noter onaylı dilekçe ve imza sirküsü ve faaliyetine son veren kişi ile birlikte
İzmir Büyükşehir Belediyesi Trafik denetim Şube Müdürlüğüne başvurmasının uygunluğuna.
Denilmektedir.

 Yetki belgelerinin süresi bitince ne olacağı belirsizdir!
Yetki belgesinin hangi hallerde ve iptal edileceği belirsizdir.
İzin belgelerinin adı “Geçici” ibaresine haizdir.
Geçici ibaresi bile endişeye sebep olmaktadır.
Faaliyetine son veren kişinin yeni belge veya izin alacak kişiyle organik bağına neden ihtiyaç duyulmaktadır.
D4 Türü yetki belgelerinde tarifeli ve düzenli seferleri aksatmamak şartıyla; okul, servis ve personel arızi ve grup taşımacılığı yapılacağı açıkça bir genelgeyle belirtilmesine rağmen bu uygulamayla bu hak da iptal edilmiş bulunulmaktadır.

D4 Türü Yetki belgeli taşımacıların büyükşehir olan illerde yaşadığı en büyük endişe, belgelerinin süresi bitince ne olacağı sorusuna net cevap bulamamalarıdır.
Çözüm önerimim Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının çıkaracağı “Kent içi toplu taşıma yasası’sıyla ” acilen çözmesidir.
 Aksi takdirde Büyükşehir Belediyeleri farklı, farklı uygulama ve kararlarla D4 Yetki belgeli taşımacıları mağdur edecekleri ve eritecekleri açıkça görülüyor.
Bakanlığımızın dağıttığı yaklaşık 50 bin belgenin ve taşımacının arkasında durarak geçmişten gelen haklarını korumalıdır.

Nusret ERTÜRK